Türkiye Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneği (TÜSEDAD), hayvancılık sektörünün en büyük sorunlarından biri olan şap hastalığı üzerine iki önemli rapor yayımladı. “Bitmeyen Salgın: Şap” ve “Şap Hastalığı Üretici Bilgi Notu” başlığıyla hazırlanan raporlar, hastalığın yalnızca biyolojik değil aynı zamanda ekonomik ve sosyal etkilerine de dikkat çekiyor.

TÜSEDAD Bilim Danışma Kurulu’nun hazırladığı rapora göre Türkiye, coğrafi konumu ve komşu ülkelerdeki yetersiz kontrol önlemleri nedeniyle “yüksek riskli ülke” konumunda. 2023 yılında SAT-2, 2025’te ise SAT-1 serotiplerinin ülkeye girmesiyle virüs çeşitliliği arttı. Bu durum, rutin aşılama ve mevcut biyogüvenlik tedbirlerinin tek başına yeterli olmadığını ortaya koyuyor.

Şap hastalığının üreticiye maliyeti oldukça ağır. Hastalık, süt veriminde yüzde 80’e varan kayıplara, canlı ağırlıkta yüzde 25 düşüşe ve buzağı ölümlerine yol açabiliyor. Bunun yanı sıra, karantina nedeniyle pazara erişim kısıtlamaları, zorunlu kesimler ve sürü yenileme zorlukları üreticinin gelirinde yüzde 7-12 oranında kayba neden oluyor. Hesaplamalara göre 100 sağmal kapasiteli bir işletmede ekonomik kayıp 49.800 dolara kadar çıkabiliyor.

Raporda özellikle Kurban Bayramı dönemlerinde artan hayvan hareketlerinin, mevsimsel salgın döngüsünü hızlandırdığı belirtiliyor. Aşı-virüs uyumsuzluğu, rapel dozların atlanması, biyogüvenlik eksiklikleri ve kontrolsüz nakiller hastalığın sürekliliğinde kritik rol oynuyor.

TÜSEDAD, şap hastalığının kontrol altına alınabilmesi için mevcut “reaktif” yöntemlerin yeterli olmadığını vurgulayarak önleyici ve risk temelli bir model öneriyor. Raporda öne çıkan çözüm adımları şunlar:

Proaktif aşılama: Komşu ülkelerle koordineli sınır ötesi aşılama kampanyaları

Dijital takip: Çipli hayvan kimliklendirme ve mobil vaka bildirim sistemleri

Serotip uyumu: Düzenli testlerle aşı-virüs eşleşmesinin sağlanması

SAT-3’e hazırlık: Antijen stoku oluşturulması ve acil aşılama planları

Zorunlu biyogüvenlik: Nakil araçları için dezenfeksiyon istasyonları

Ekonomik destek: Salgın sonrası yem, veteriner ve finansman desteği

Raporda öne çıkan temel mesaj şu şekilde özetleniyor: “Sınır ötesi koordinasyon, aşı uyumu, dijital takip sistemleri ve üretici teşvikleri eş zamanlı uygulanırsa Türkiye, yüksek riskli ülke konumundan çıkabilir. Aksi halde şap hastalığı hem üretici hem de ülke ekonomisi için bitmeyen bir salgın olmaya devam edecek.”

TÜSEDAD ayrıca, 21 Ağustos tarihinde YouTube kanalı üzerinden düzenleyeceği şap hastalığı bilgilendirme webinarında, üreticilerin sorularını yanıtlayacağını duyurdu.