ÖZET

Ülkemizde konu ile ilgili olarak yapılan çalışmalar çok fazla değildir. Bu çalışmaların çoğunda güneş enerjisinin Dünya’da ve Türkiye’deki önemi, yenilenebilir alternatif enerji kaynaklarının temiz ve çevre dostu olması, güneş enerjisinin kırsal kesimde kullanım olanakları, güneş enerjisi sistemleri ve güneş pilli sulama sistemi potansiyeli başlıkları altında değerlendirmeler yapılmıştır. Bu çalışmanın materyalini Konya ili Çumra ilçesi Küçükköy köyünde yaşayan hane halkları ile yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılan anketlerden elde edilen veriler oluşturmaktadır. 

Konya ilinde, güneş panelini enerji kaynağı olarak sulamada kullanan işletme sayısı 7’dir. Ancak bu işletmelerin Konya ili içinde dağınık olması nedeniyle hepsi ile anket yapılması mümkün olmamıştır. Bu işletmelerden 2 tanesinin aynı köyde olması nedeniyle anketlerin Çumra-Küçükköy köyünde yapılması uygun görülmüştür. Bu proje ile incelenen işletmelerin evde ve tarımda kullandıkları enerji türleri, güneş enerjisinden faydalanma durumu, kullanım alanları, alternatif enerji kaynakları, güneş panelli sulama sistemlerinin bilinme durumu ve nereden öğrendikleri ile kullanmama nedenleri araştırılmıştır.

1. Giriş

Uygarlığın ve bilgi toplumunun her alanda ihtiyaç duyduğu enerjinin önemi günümüzde giderek artmaktadır. Enerji, uygarlığımızın temel girdisi olup, üretim ve tüketimi, kalkınma ve gelişmişlik düzeylerini ölçmede kullanılan en geçerli göstergelerdendir (Tırıs ve ark., 1997). Dünya enerji üretiminde öncelikli kaynaklar petrol, doğalgaz ve kömür gibi yenilenemeyen enerji kaynaklarıdır (Atay ve ark., 2009). Çevre dostu alternatif enerji kaynaklarının kullanımının yaygınlaştırılması, dünyanın geleceği bakımından çok önemli bir adım olacaktır (Anonim 1, 1997). Güneş enerjisi bol, sürekli ve yenilenebilir ve bedava bir enerji kaynağıdır. Bunların yanı sıra geleneksel yakıtların kullanımından kaynaklanan çevresel sorunların çoğunun güneş enerjisi üretiminde bulunmayışı bu enerji türünü temiz ve çevre dostu bir enerji yapmaktadır (Ültanır, 1996). Kullanımı giderek artan güneş enerjisinden önceleri ısı enerjisi olarak son yıllarda ise gelişen teknoloji ile beraber elektrik enerjisi üretiminde de yararlanılmaktadır (Atay ve ark., 2011). Mevcut sulama sistemleri için harcanan yakıt, artan yakıt fiyatları ile çiftçinin sırtına her geçen gün daha fazla yük olmakta, üretim maliyetlerini arttırmakta ve çiftçinin kazancını düşürmektedir. Yakıttan bağımsız olarak çalışan güneş enerjili sulama sistemleri, çiftçiye verimli bir sulama sistemi kurma ve kullanma olanağı vermektedir. Basit güneş pilli bazlı sulama sistemleri şebeke hattından uzak yerlerde sulama ihtiyacını sağlar. Sulamanın en gerekli olduğu yaz aylarında en çok güneşlenme olduğu için ihtiyaç ve talep sistemleri uyum içinde çalışır. Çok küçük sulama ihtiyaçlarından (0.3 lt/gün-bitki dip sulaması için) büyük genel su ihtiyacının karşılanmasına kadar (1000-10,000 lt/gün) farklı boyutlarda tasarlanabilen sistemlerden yaklaşık 50,000 tanesi dünya üzerinde verimli bir şekilde çalışmaktadır (Anonim 2, 2015).

Güneş enerjisi kullanarak yapılan sulamalarda ilk yatırım masraflarının yüksekliği ve toplam sistem verimlerinin düşüklüğü gibi, önemli dezavantajlar da bulunmaktadır. Bu dezavantajların azaltılması için seçilen konfigürasyonların maksimum kullanılabilirliği sağlayacak şekilde optimize edilmesi gerekmektedir (Yeşilata ve ark., 2006). İleriki yıllarda Türkiye’deki güneş pili üretiminin yaygınlaşmasıyla maliyetinin daha da düşmesi beklenmektedir (Atay ve ark., 2012).

Bu çalışmada, Konya ili Çumra ilçesi Küçükköy köyünde bitkisel üretimle uğraşan işletmelerin tarımsal sulamada yeni bir enerji kaynağı olarak kullanabilecekleri güneş panelleri hakkındaki görüşleri tespit edilerek, bu sistemi kullanan çiftçiler ile kullanmayanların tercih kriterlerini belirleyen faktörlerin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır.

2.Materyal ve Metot

Araştırmanın ana materyalini, Konya ili Çumra ilçesi Küçükköy köyünde bulunan çiftçilerden anket metodu kullanılarak elde edilen verilerin analiz sonuçları oluşturmuştur. Çalışmada ayrıca, konu ile ilgili kişi ve kurumların yapmış oldukları çalışma ve istatistik sonuçları, makale, tez ve diğer yazılı bilgiler de kullanılmıştır. Bu veriler, araştırma ekibince güneş panelini enerji kaynağı olarak sulamada kullanan ve kullanmayan çiftçilerle karşılıklı görüşme ve anket yöntemiyle elde edilmiştir.          

Çumra’nın araştırma bölgesi olarak seçilmesinin nedeni, Türkiye`de ilk planlı sulama teşkilatının burada kurulmuş olması, Çumra çiftçilerinin sulama ve teknolojilerine yatkın ve yenilikleri kabul etmede olumlu bir yapıya sahip olması etkili olmuştur. Gayeli örnekleme yöntemi ile seçilen Konya ili Çumra ilçesi Küçükköy köyünde bulunan çiftçilerin tamamı ile anket yapılması mümkün olmamıştır. Bu nedenle köyden bulunan rastgele seçilmiş çiftçilerden 33 tanesi ile yüz yüze anketler yapılmıştır. Yapılan anketler, araştırmanın amacına uygun olarak, yeterli bilgileri temin edebilecek şekilde düzenlenmiştir. Yörenin yenilenebilir enerji kaynağı olan güneşten yararlanma ve kullanma konularında öncü olacağı tahmin edilmektedir. Anketlerin değerlendirilmesinde yöre çiftçilerinin eğilim ve davranışlarını görebilmek açısından SWOT (GZFT-Güçlü, Zayıf, Fırsatlar, Tehditler) analizi yapılmıştır.

3. Tarımda Güneş Enerjisi Kullanımı

Güneş enerjisi sistemleri yöntem, malzeme ve teknolojik düzey açısından çok çeşitlilik göstermekle birlikte, ısıl sistemler ve elektrik sistemleri olmak üzere iki grup altında incelenebilir. Bu sistemlerde, öncelikle günesin ısınım enerjisinden ısı enerjisi elde edilir. Güneş ısıl sistemlerinin düşük ve yüksek sıcaklıktaki uygulamaları vardır. Düşük sıcaklıktaki uygulamalar; yapıların ısıtılmasını, konut, sanayi ve tarımda çeşitli ısı gereksinimlerinin karşılanmasını kapsarken, yüksek sıcaklıktaki uygulamalar buhar üretiminden maden ergitmeye kadar uzanmaktadır. Isıl uygulamalar içinde su ısıtıcılar, yapıların ısıtılması ve soğutucular önemlidir. Güneş enerjisinin diğer ısıl uygulamaları kurutma, acı ve tuzlu suların arıtılması, sıcak hava motorları ile diğer termodinamik ısıl çevrimler olup, tarımda ve çeşitli sanayi kesimlerinde bu uygulamalardan yararlanılabilir (Dalgıç, 2006).

4. Güneş Enerjisi ile Tarımsal Sulama

Tarımsal üretimdeki verim artışını sağlayan en önemli faktörlerden birisi sulamadır. Bu alanda enerji kaynağı olarak kullanılabilecek ekonomik, sessiz ve çevre dostu olan güneş enerjisinin kullanılması yönünde adımlar atılmıştır. Günümüz şartlarında 10 dekar bir meyve bahçesinin (Elma, şeftali, vb.) basınçlı sulama sistemi ile su tasarrufu yapacak biçimde sulanabilmesi için bir yıllık harcanması gereken yakıt miktarına ödenecek tutar yaklaşık 800 – 900 TL civarındadır. Güneş enerjili sistemler ile kurulacak sulama şebekelerinin ise herhangi bir işletme gideri bulunmamaktadır. Bu nedenle son yıllarda güneş enerjisi kullanarak yapılan  (fotovoltaik pompalar) sulama sistemleri oldukça yaygınlaşmıştır (Ünalan, 2006).

Güneş panelleri ile tarımsal sulama yapılması avantajlı durumları da beraberinde getirmektedir. Özellikle yüzeyden (nehir, göl, kanal, vb.,) pompalama sistemleri oldukça ekonomik çözümler olarak gözükmektedir. Ancak bu teknolojinin tarımsal sulamada yaygınlaşmasını engelleyen en büyük etken derin kuyu uygulamalarında toplam dinamik yüksekliğe göre pompalanan su miktarının değişmesidir. Dizel sistemlere nazaran fotovoltaik teknolojinin optimum çözümler sunabildiği dinamik yükseklikler oldukça düşüktür. Fotovoltaik sistemler ile 150 metreden dahi su çekilebilmektedir ancak tarımsal sulama için bu yükseklikten çekilecek su miktarı oldukça düşüktür. Tarımsal sulamada daha derin noktalardan yeterli miktarda su çekebilmek amacıyla daha fazla kuyu açılması ve daha fazla fotovoltaik sistemin kurulmasını gerektirmektedir. Bu durum ise zaten teşvik kapsamında olmayan kurulum maliyetini oldukça artırmaktadır (Ünalan, 2006).

5.Konya’da Güneş Enerjisi Kullanımı

• Yüksek Yenilenebilir Potansiyel

Türkiye güneş enerjisi potansiyeli açısından, Avrupa’nın güneşe destek veren en büyük ülkesi Almanya ile kıyaslandığında, yaklaşık iki kat daha güçlü bir ülke konumundadır. Yıl boyu alınan güneş ısınımı bakımından ülkemizin en verimli bölgeleri, orta Anadolu ile güneye en yakın bölgelerdir. Ancak bu yakınlık, yatırım yapılabilir bölge anlamında değerlendirildiğinde, kıyı şeridinde konumlanmış bölgelerin yatırıma en uygun bölgeler olmadığını ortaya çıkmaktadır (Anonim 3, 2015).

• En Yüksek Lisans İzni

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan çalışma ile 08 Ocak 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan ve 2013 yılı sonuna kadar toplam 600 MW’lık kapasite ile sınırlandırılan güneşten elektrik üretimi yatırımları için lisans verilebilecek bölgeler listelenmiştir. Bu çalışma ile toplam 27 bölgede yatırım izni verilmiştir. Bu 27 bölge arasında yatırım izni verilen en büyük kapasiteli bölge Konya olarak belirlenmiştir. Konya sahip olduğu yüksek miktarda düz, engebesiz ve tarıma elverişli saha alanı ile güneş enerjisine yönelik yapılacak her çalışmada sorunsuz bir şekilde ilerleme kat edecektir (Anonim 3, 2015).

• 6-Hazır Altyapı ve Arazi

Konya’da özellikle Çumra bölgesinde geniş ve tarıma elverişsiz araziler bulunmaktadır. Bu bölgede yapılan bitkisel üretimde kullanılan enerji kaynaklarının dışında alternatif olarak kullanılabilecek güneş panellerinden yararlanılarak oluşturulacak olan sistemin kullanılması isabetli bir karar olacaktır (Anonim 3,2015).

Güneş enerjili sulama (GES) sistemlerinin tasarımında; bölgenin iklim verileri, bitki su tüketimine ilişkin özellikler, sulama sistemi ve su kaynağına ilişkin özellikler dikkate alınmalıdır. Güneş pili (PV) sistemlerinin maliyetlerinin yüksek olması, bu sistemlerin olabildiğince doğru bir şekilde boyutlandırılmasını gerektirmektedir. GES sistemlerinin tasarımında; suyun pompalanacağı toplam yükseklik, gereksinim duyulan günlük su ve bölgedeki ortalama güneş enerjisi miktarlarının önceden hesaplanması veya tahmin edilmesi gerekmektedir. Su pompalama uygulamalarında, güneş ışınımının bulunduğu sürelerde su pompalanır veya daha sonra kullanılmak üzere depolanır. Güneş ışınımının olmadığı sürelerde kullanılmak üzere akülerde güç depolanabilir. GES sistemleri; PV paneller, motor-pompa ünitesi ve dönüştürücü olmak üzere başlıca üç bileşenden oluşur. Sistem tasarımına bağlı olarak, depolama aküleri ve şarj regülatörü (dolum kontrolörü) kullanılabilir. Aküler, bulutlu günlerde güneş ışınım şiddetinin düşük olması durumunda, sistemin çalışmasına olanak sağlar. Bununla birlikte, akü kullanılmayan sistemler daha ucuz ve daha basittirler, bakım gereksinimleri pratik olarak yoktur (Şenol, 2012).

7.Araştırma Bulguları

7.1. İşletmelerin Özellikleri

Araştırma kapsamında incelenen bölgede toplam nüfusun %50.85`i erkek, %49.15’i kadın nüfustan oluşturmaktadır. Ayrıca araştırma bölgesinde çiftçilerin yaş gruplarına göre dağılımı incelendiğinde nüfusun %50.28’ini aktif nüfus olan 15-49 arası yaş grubu oluşturmaktadır. %11.30’unu 0-6 yaş grubu, %10.17’sini 7-14 yaş grubu %28.25’ini ise 50-+ yaş grubu nüfus oluşturmaktadır. Anket yapılan çiftçilerin çoğunluğunun %68.57’sinin Bağ-kur`lu olduğu tespit edilmiştir. Geriye kalan çiftçilerin ise %8.57`si SSK, %14.29’u emekli, %5.71’inin ise herhangi bir sağlık güvencesinin olmadığı tespit edilmiştir. İşletmelerdeki bireylerin ağırlıklı olarak %51.18’nin ilkokul mezunu olduğu belirlenmiştir. Geriye kalan bireylerin eğitim durumu incelendiğinde ise; %15.88’inin ortaokul, %13.53’ünün lise, %11.18’inin okur-yazar olmayan, %8.24’ünün ise üniversite mezunu şeklinde dağılım gösterdiği gözlemlenmiştir. Ortalama işletme arazisi 202,43 dekar olarak bulunmuş olup; işletmeler arazi mülkiyetleri yönünden incelendiğinde toplam işletme arazisinin %75.49’unun mülk ve %24.51’inin kiraya tutulan arazi olduğu tespit edilmiştir. İşletmeler ortalaması olarak ürünler bazında bakıldığında %43.54 ile buğday, %28.99 ile şekerpancarı, %12.48 ile ayçiçeği en fazla yetiştirilen ürünler arasında yer almaktadır. Diğer taraftan işletmelerde mısır, yonca, arpa gibi bitkiler de yetiştirilmektedir. İşletmelerin tarım ürünlerinden elde etmiş oldukları ortalama gelir 152.28 TL/da olarak bulunmuştur.

Bitkisel üretim yapılan arazilerin %87’lik büyük bir kısmında kumlu, %6‘lık oranla killi ve kireçli ve yaklaşık %4’lük kısımla kumlu-killi toprak türü bulunmaktadır. Çiftçilerin verdikleri bilgiler doğrultusunda yöredeki arazinin taşlılık durumu çok azdır ve tarımsal üretime çok uygun bir potansiyele sahiptir. Küçükköy köyünün tarım arazilerinin su geçirgenlik durumu incelendiğinde %87’nin iyi, % 10’nin orta ve %3’nün kötü durumda olduğu tespit edilmiştir.. Bölgenin tarım arazilerinin eğimi değerlendirildiğinde tamamının az eğimli (%0-2) topraklardan oluştuğu tespit edilmiştir.

7.2. Güneş Panelli Sulama Sistemine Çiftçilerin Yaklaşımı

İncelenen işletmelerin tarımsal faaliyetlerde kullandıkları enerjinin %79‘unun mazot-benzin, %13‘ünün diğer (elektrik vb.), %5‘inin güneş, %3‘ünün kömürden elde edildiği ayrıca konutlarında kullandıkları enerjilerinin ise %53‘ünün kömür, %45‘inin güneş, %2‘sinin de diğer (elektrik vb.) enerji türlerinden sağlandığı tespit edilmiştir. İncelenen işletmelerin %82’si güneş enerjisinden faydalanmakta, %18’i ise faydalanmamaktadır. Güneş enerjisinden faydalananların %93‘ü su ısıtma da, %7’si ise diğer faaliyetlerinde kullanmaktadır. Araştırma bölgesinde deneklerin %91’i güneş enerjisinin temiz bir enerji kaynağı olduğunu söylerken, %9’u ise bunu kabul etmemektedir. İncelenen işletmeler de güneş enerjisinden başka doğayı kirletmeyen alternatif enerji kaynaklarının olduğunu bilen kişi sayısı % 53, bilmeyen ise % 47 civarındadır. İnceleme yapılan işletmelere güneş panelini sulamada enerji kaynağı olarak bilinme durumu sorulduğunda, %68`i evet, %22`si hayır, %10’u ise kısmen evet cevabı vermiştir. Bu sistemin bilinmesine rağmen kullanılmama durumu %83 ile kurulum maliyetinin yüksek olması, %9`u diğer (alışkanlık vb.), %4`ü gerekli görmediğinden, %4`ü ise arazinin topoğrafik yapısının uygun olmamasından kaynaklanmaktadır. Evet ve kısmen evet cevabı veren işletmelerin %43’ü yakın çevre ve fuarlardan, %24’ü Televizyon/İnternet/Radyo vb. kaynaklardan, %12’si Ziraat Odası’ndan, %9’u TKK, %9’u Tarım Danışmanından ve %3’ü ise Tarım İlçe Müdürlüklerinden bu bilgileri edinmiştir. İnceleme yapılan işletmelerde devletin tarımsal sulamada güneş panellerinin kullanmasına yönelik vermiş olduğu alet-ekipman desteğinin bilinme durumu analiz edildiğinde  %58`i evet %42`si hayır cevabını vermiştir. Devletin tarımsal sulamada güneş panellerinin kullanılmasına yönelik vermiş olduğu desteği bilen işletmelerin %83`ü 1-5, %6`sı 5-10 yıl, %6`sı 10+ yıl, %5’i ise 1 aydan daha kısa süredir sistem hakkında bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir. Devletin bu sistemi kullanacak olan işletmelere %50 hibe desteği vermesi durumunda işletmelerin %65’inin bu sistemi kullanacağı, %35’inin ise bu sistemi kullanmayacağı bilgilerine ulaşılmıştır. İnceleme yapılan işletmelerin verilmekte olan teşvik ve desteklemelere yönelik düşünceleri analiz edildiğinde %46`sı verilen teşvikleri yeterli bulmakta, %36`sı yetersiz bulmakta, %11`i kısmen yeterli bulmakta, %7’si kararsız kaldığını belirtmiştir.

7.3. Güneş Panelli Sulama Sistemini Kullanma Durumu

Güneş panellinin sulamada enerji kaynağı olarak kullanan işletmeler devlet desteğinden faydalanmamışlardır.             Bu sistemi kullanan işletmelere tercih etme nedeni/nedenleri sorulduğunda %50`si sulamadaki diğer enerji kaynaklarına oranla girdi maliyetinin düşük olması %50`si ise hepsi cevabını vermiştir. Bu işletmelerin %100`nün su kaynağı olarak yeraltı suyu kullandığı tespit edilmiştir. Güneş panelinin sulamada enerji kaynağı olarak kullanan işletmelerin biri dalgıç pompa, diğeri ise santrifüj pompa kullanmışlardır. Bu sistemi kullanan işletmelerin birisi meyve ağaçlarını, diğeri ise tüm bitkileri sulamaktadır. İşletmeler yağmurlama ve damla sulama yöntemleriyle bitkiye su vermektedirler.  Bu sistemle elde edilen su miktarının arazideki su ihtiyacının karşıladığı tespit edilmiştir. Güneş panelini sulamada enerji kaynağı olarak kullanan işletmelerin büyüklüğü 0-100 da arasında değişmektedir. İnceleme yapılan işletmelerin sulama sisteminin biri 500-700 kw diğeri ise 1000 kw+ potansiyeline sahiptir. Bu sulama potansiyeliyle biri 50-100 ton diğeri 100+ ton su elde etmektedirler. Bu sistemi kullanan işletmeler ürettikleri ihtiyaç fazlası enerjiyi satmak istediklerini belirttiler. Güneş panelini sulamada enerji kaynağı olarak kullanan işletmelerin bu sistemi ortaklaşa kullanımında biri olabilir diğeri ise olur demiştir Bu sulama sisteminin kullanım oranın artması ülke ekonomisine katkısının tamamen olumlu olacağı kanısına varılmıştır. Güneş panellini sulamada enerji kaynağı olarak kullanan işletmeler Türkiye’nin bu sistemi kullanmaya başlamasında diğer gelişmiş ülkelere göre geri kalmasının biri gaz ve petrol lobilerinin ket vurması diğeri de geçmişten gelen alışkanlıklar ve önyargılar ile çiftçiler tarafından denenmemiş olması gibi sebepleri olduğu tespit edilmiştir.

8. Yörenin SWOT Analiz Sonuçları

SWOT Analizi, bir projede ya da bir ticari girişimde kurumun, tekniğin, sürecin, durumun veya kişinin güçlü (Strengths) ve zayıf (Weaknesses) yönlerini belirlemekte, iç ve dış çevreden kaynaklanan fırsat (Opportunities) ve tehditleri (Threats) saptamak için kullanılan stratejik bir tekniktir. Yöre çiftçilerinin eğilim ve davranışlarını görebilmek açısından SWOT (GZFT-Güçlü, Zayıf, Fırsatlar, Tehditler-) analizi yapılmıştır (Anonim 4, 2015).

Çizelge 1. Çumra’da işletmelerin SWOT analiz tablosu

Kaynak: Çumra İlçe Raporu, 2014

 Konya ili Çumra ilçesinin sahip olduğu doğal kaynakların durumu Çizelge 2’de gösterilmiştir. Çizelgeden görülebileceği gibi Çumra ilçesi gerek kömür, gerekse diğer enerji kaynakları bakımından çok zengin bir potansiyele sahip olmamakla birlikte güneş enerjisi varlığı yönünden zenginlik arz etmektedir.

Kaynak: MTA 2010, Konya Tarım İl Müdürlüğü 2011, Elektrik İşleri Etüt İdaresi veri tabanı

9. Sonuçlar

Bu araştırma Konya ili Çumra ilçesinde güneş enerjisinin tarımsal faaliyetlerde (özellikle sulamada) kullanım potansiyelini ortaya çıkarmak ve çiftçilerin buna yaklaşımını görebilmek amacıyla yapılmıştır. Yöre tarımsal potansiyeli yüksek bir yapı göstermektedir. Çumra ilçesi Küçükköy beldesi, Güneş Panelini Enerji Kaynağı olarak sulamada kullanan (2) işletmelerin varlığı nedeniyle seçilmiştir.  Hem bu işletmelerden hem de güneş panelini sulamada kullanmayan (31) işletmelerden anket yoluyla alınan bilgiler çalışmanın temelini oluşturmuştur. Yörede çiftçilerin güneş panelini enerji kaynağı olarak sulamada kullanmamalarının en önemli nedeni yeterince bilgi sahibi olmamaları gösterilmektedir. Bilgi sahibi olmalarına rağmen bu sistemi kullanmayan çiftçiler kurulum maliyetinin yüksekliğinden şikâyet etmektedirler.  Diğer taraftan güneş panelini enerji kaynağı olarak sulamada kullanmak isteyen çiftçilerin devlet desteğinden haberdar olmadıkları tespit edilmiştir. Oysa devlet teşvikleri arasında güneş panelli sistemler ile sulama ve diğer tarımsal faaliyetlere yönelik olarak da teşvikler bulunmaktadır. Güneş panelini enerji kaynağı olarak sulamada kullanan işletmeler ise amortisman masrafının az, ekonomik ömrünün fazla, sulamadaki diğer enerji kaynaklarına oranla girdi maliyetinin düşük olmasından dolayı bu sistemi tercih ettiklerini belirtmişlerdir.

Türkiye’nin güneş panelinin enerji kaynağı olarak sulamada kullanımında geri kalmasının sebepleri ise geçmişten gelen alışkanlıklar, önyargılar, çiftçiler tarafından denenmemiş olması ile gaz ve petrol lobilerinin ket vurması olduğu çiftçiler tarafından ifade edilmiştir.

10. Kaynaklar

Anonim 1, 1997, Uluslararası Enerji Ajansı, http://enerjienstitusu.com/tag/uluslararasi-enerji-ajansi/ [Ziyaret Tarihi: 10 Şubat 2015].

Anonim 2, 2015, http://www.derinmarin.com/Derin-Marin-Tarimda-Sulamada-Gunes-Pili-Kullanimi.htm [Ziyaret Tarihi: 7 Aralık 2014].

Anonim 3, 2015, http://www.konyadayatirim.gov.tr/sektor.asp?SayfaID=1 [Ziyaret Tarihi: 27 Ekim 2014].

Anonim 4, 2015, http://tr.wikipedia.org/wiki/SWOT_analizi [Ziyaret Tarihi: 1 Aralık 2014].

Atay, Ü., Işıker, Y., Yeşilata, B., 2009, Fotovoltaik Güç Destekli Sulama Sistemi Projesi-1: Genel Esaslar, V. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Diyarbakır, 57-62.

 Atay, Ü., Işıker, Y., Yeşilata, B., 2011, “Şanlıurfa İli Güneş Pili Sulama Sistemi Potansiyeli”, II. Ulusal toprak ve su kaynakları kongresi 22-25 Kasım, Ankara.

Atay, Ü., Işıker, Y., Yeşilata, B.,2012, Sabit Güneş Pilli Sulama Sisteminin Performans Analizi, Tarım Makineleri Bilimi Dergisi, 8 (12), 153-159.

Şenol, R., 2012, Tarımsal Sulama Ve Güneş Enerjisi, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 27 (3),519 - 526.

Tırıs, M., Tırıs, Ç., Erdallı, Y., 1997, “Güneşli Su Isıtma Sistemleri”, TÜBITAK-MRC, ISBN

975-403-082-0, Kocaeli.

Ültanır, M.Ö., 1996, ”21.Yüzyılın Eşiğinde Güneş Enerjisi” , Bilim ve teknik, Sayı: 340, 50-55.

Ünalan, S., 2006, Alternatif Enerji Kaynakları, http://birimler.dpu.edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/48/files/alt_ener_kay_ders_notlari.pdf [Ziyaret Tarihi: 18 Şubat 2015].

Yeşilata, B., Aydın, M., Işıker, Y., 2006, Küçük Ölçekli Bir PV Su Pompalama Sisteminin Deneysel Analizi, Mühendis ve Makine, Cilt 47, Sayı: 553, 31-38.

Dalgıç, A.C., 2006, Güneş Enerjili Kurutucular, http://www1.gantep.edu.tr/~dalgic/gunes.htm [Ziyaret Tarihi: 20 Ekim 2014].